Τεχνοχώρος, Ιωάννινα

«Οι Όψεις του Οικείου»

Διάρκεια Έκθεσης: 4 Δεκεμβρίου 2024 – 11 Ιανουαρίου 2025

 Οι πολλαπλές εκφάνσεις της έννοιας του οικείου είναι το θέμα το οποίο πραγματεύεται η έκθεση της ομάδας Ροή22. Πρόκειται για μια ετερόκλητη ομάδα καλλιτεχνών, που τους ενώνει η κοινή τους μαθητεία κοντά στον καταξιωμένο ζωγράφο Γιώργο Ρόρρη καθώς και η πίστη και η αγάπη τους στην συλλογικότητα. Έχοντας ο καθένας την δική του ιδιαίτερη εικαστική γραφή, τα μέλη της ομάδας Ροή22 αφορμώνται από ένα κοινό θέμα, το οποίο θέτουν εξ αρχής προς συζήτηση και στη συνέχεια προχωρούν στην υλοποίησή του. Έτσι και εδώ, στην έκθεση της γκαλερί Τεχνοχώρος των Ιωαννίνων, αφορμή στάθηκαν όλα αυτά που θεωρούνται οικεία, ένα θέμα αρκετά ευρύ και πολυδιάστατο, το οποίο ενδείκνυται για πολλούς και διαφορετικούς τρόπους απόδοσης. 

Το οικείο αποτελεί μία σύνθετη έννοια που εκτείνεται από την καθημερινότητα μέχρι τον συναισθηματικό μας κόσμο και την αίσθηση ταυτότητας που φέρει ο καθένας από εμάς. Δεν περιορίζεται μόνο στο περιβάλλον, αλλά είναι βαθιά ριζωμένο στις ανθρώπινες σχέσεις. Αναπόσπαστο μέρος του οικείου είναι και ο χρόνος και η μνήμη. Πολλές φορές, η οικειότητα δεν βρίσκεται στο παρόν, αλλά σε αυτό που θυμόμαστε ή φανταζόμαστε. Οι αναμνήσεις μας είναι γεμάτες εικόνες του οικείου· στιγμές, πρόσωπα, τοπία και συναισθήματα που αφήνουν το αποτύπωμά τους. Τα έργα αυτά συχνά λειτουργούν ως μικρές αναδρομές στη μνήμη, αιχμαλωτίζοντας τη φευγαλέα φύση του χρόνου μέσα από τις λεπτομέρειες της καθημερινότητας. Η τέχνη γίνεται έτσι ένας τρόπος να διατηρηθεί το παρελθόν, να επανασυνδεθούμε με αυτό ή και να ανακαλύψουμε πτυχές του που ίσως είχαμε ξεχάσει.

Το οικείο, στην πρώτη του ανάγνωση, βρίσκει την έκφρασή του στον χώρο που μας περιβάλλει. Οικείοι χώροι, όπως το σπίτι, ένα δωμάτιο – όπως τα εσωτερικά του Δημήτρη Παπανικολάου –  ή το τοπίο της παιδικής ηλικίας, λειτουργούν ως σταθερές σε έναν κόσμο που συνεχώς μεταβάλλεται. Το οικείο μπορεί να βρίσκεται σε γενέθλιους τόπους όπως αυτοί που συναντάμε στο έργο της Κατερίνας Θεοδώρου, της Ελένης Μαραγκουδάκη και της Αναστασίας Φλώκα ή στην επαφή με το υγρό στοιχείο που περιβάλλει τον κόσμο της Μαρίνας Βλαχάκη, της Ειρήνης Φλώρου. Οικεία είναι τα αντικείμενα τοποθετημένα με τάξη σε ένα τραπέζι, τα λουλούδια σε ένα βάζο, φρούτα και καρποί όπως στο έργο του Δημήτρη Παπανικολάου, της Μαριέττας Πεπελάση, της Βάσως Ραγκούση, της Λένας Καφαντάρη, της Μαρίας Σιγάλα, της Φλώρα Μάστρακα, της Γιούλης Φραντζέσκου και της Φούλας Θαλασσινού. Η οικειότητα βρίσκεται στην διατήρηση της παιδικότητας και της λαχτάρας του χριστουγεννιάτικου δέντρου της Λιάνας Μέρμηγκα, καθώς και στην γνώριμη γωνιά μιας πόλης, όπως αυτή που βρίσκουμε στο έργο της Πέγκυς Καλογεροπούλου. Οικεία είναι η αίσθηση των χρωμάτων που αφήνει η θέαση ενός ηλιοβασιλέματος, όπως αυτό που βλέπουμε στο έργο της Μαριέττας Πεπελάση. Ακόμα, οι ιδιαίτερες μορφές της Τατιάνας Κωνσταντινίδου, οι τόσο προσιτές και ταυτόχρονα απόμακρες, αιχμαλωτίζουν την έννοια του οικείου στη μεταξύ τους αλληλεπίδραση.

Από την άλλη πλευρά, το οικείο μπορεί και να είναι πηγή ασάφειας. Υπάρχουν στιγμές που αυτό που μας φαίνεται οικείο μπορεί να αποκτήσει ξαφνικά μια απόκοσμη, σχεδόν ανοίκεια διάσταση όπως στην ώριμη εικαστική γραφή του Νεκτάριου Μαμάη, στις γεωμετρίες του Μάνου Κορδάκη, στο μυστικιστικό δάσος της Φλώρας Μάστρακα και στις αφηρημένες φόρμες της Αγγελικής Γαλανοπούλου. Αυτή η διττή φύση εγείρει ερωτήματα για το πού τελειώνει το οικείο και αρχίζει το ξένο, και πώς αυτή η γραμμή μπορεί να μετατοπιστεί. Στην ζωγραφική, αυτό συχνά εκφράζεται μέσα από την αποδόμηση του οικείου, τη μετατροπή του σε κάτι αφηρημένο ή αινιγματικό, προκαλώντας τον θεατή να το δει με νέα ματιά και να δώσει τη δική του ερμηνεία.

Η παρούσα έκθεση αποσκοπεί στο να δημιουργήσει έναν γόνιμο διάλογο μεταξύ των έργων και του κοινού, για το πώς η έννοια αυτή μεταμορφώνεται σε έναν κόσμο που διαρκώς μεταλλάσσεται. Σε μια εποχή αστάθειας και αλλοτρίωσης, το οικείο επαναπροσδιορίζεται. Οι καλλιτέχνες καλούνται να αντιμετωπίσουν τη ρευστότητα αυτής της έννοιας, αποτυπώνοντας τις προκλήσεις που φέρνει η αλλαγή, αλλά και τις ευκαιρίες για σύνδεση και δημιουργία. Από την πλευρά του, ο επισκέπτης καλείται να αναλογιστεί τι είναι οικείο για τον ίδιο, πώς αυτό μπορεί να διατηρηθεί και να επαναπροσδιοριστεί σε έναν κόσμο που βρίσκεται σε διαρκή μετάβαση. Η διαφορετικότητα των έργων, τόσο από πλευράς εικαστικής απόδοσης όσο και από πλευράς θεματικής, συμβάλει στο να βρει κάθε ένα από αυτά τον δικό του αποδέκτη. Αυτό που έχει αποδοθεί ως οικείο μέσα από την ευαίσθητη ματιά των καλλιτεχνών, γίνεται πλέον κτήμα αυτού που το αντικρίζει αποκτώντας σημεία ταύτισης, καταλήγοντας τελικά στην απόδειξη πως η τέχνη, για ακόμα μια φορά, γίνεται το μέσο με το οποίο μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τον κόσμο που μας περιβάλλει, αλλά και να ανακαλύψουμε τη θέση μας μέσα σε αυτόν.

Βένια Παστάκα
Ιστορικός Τέχνης

H Ομάδα ΡΟΗ22 αποτελείται από 19 καλλιτέχνες οι οποίοι μαθήτευσαν κοντά στον επιφανή ζωγράφο Γιώργο Ρόρρη. Έχει πραγματοποιήσει εκθέσεις σε χώρους όπως ο Χώρος Τέχνης της Εθνικής Ασφαλιστικής «ΣΤΟart ΚΟΡΑΗ» και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Η δουλειά τους έχει λάβει εξαιρετικές κριτικές από τον Τύπο και τους Τεχνοκριτικούς. Τα ονόματα των καλλιτεχνών είναι αλφαβητικά: Μαρίνα Βλαχάκη, Αγγελική Γαλανοπούλου, Φούλα Θαλασσινού, Κατερίνα Α. Θεοδώρου, Πέγκυ Καλογεροπούλου, Λένα Καφαντάρη, Μάνος Κορδάκης, Τατιάνα Κωνσταντινίδου, Νεκτάριος Μαμάης, Ελένη Μαραγκουδάκη, Φλώρα Μάστρακα, Λιάνα Μέρμηγκα, Δημήτρης Παπανικολάου, Μαριέττα Πεπελάση, Βάσω Ραγκούση, Μαρία Σιγάλα, Αναστασία Φλόκα, Ειρήνη Φλώρου, Γιούλη Φραντζέσκου.