Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά

«Ήχος της θάλασσας»

Διάρκεια Έκθεσης: 26 Μαΐου – 31 Μαΐου 2025

Το να πιάσεις το άπιαστο:

Η απεικόνιση της θάλασσας και η ΡΟΗ22

Αποτελεί κοινό τόπο στην ιστορία της ζωγραφικής, πως από τα πιο δύσκολα στοιχεία για να απεικονίσει κάποιος είναι αυτά του αέρα και της θάλασσας. Η διαρκής κίνηση στην οποία βρίσκονται και τα δύο τα καθιστούν σχεδόν αδύνατο να αποτυπωθούν χωρίς να φανεί το αποτέλεσμα ξύλινο και στατικό. Ο μεγαλύτερος θαλασσογράφος του 19ου αιώνα, ο Ιβάν Αϊβαζόφσκι, επέλεγε να μην ζωγραφίζει ποτέ εκ του φυσικού, ακριβώς διότι θεωρούσε απίθανο να καταφέρει να αιχμαλωτίσει μια θαλασσινή σκηνή την ώρα που αυτή εξελισσόταν και δημιουργούσε τα έργα του στην ασφάλεια του εργαστηρίου του χρησιμοποιώντας την τεχνική της λαζούρας, των αλλεπάλληλων λεπτών στρωμάτων χρώματος για να αποδώσει την διαφάνεια των υδάτων.

Ο Πειραιάς όμως, είναι ταυτισμένος με τη θάλασσα και μια έκθεση που λαμβάνει χώρα σε αυτόν δεν θα μπορούσε να μην την έχει ως κύριο θέμα της. Πόσο μάλλον όταν η έκθεση αυτή πραγματοποιείται στα πλαίσια των Ημερών Θάλασσας, ενός θεσμού που μετρά 11 χρόνια και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά γεγονότα της πόλης. Άλλωστε η καλλιτεχνική ομάδα, η ΡΟΗ22, φέρει ήδη από το όνομά της το στοιχείο της αέναης κίνησης που εμπεριέχεται στο υδάτινο στοιχείο. Έτσι, αναπόφευκτα η έκθεση που πραγματοποιείται στον υπέροχο χώρο της Δημοτικής Πινακοθήκης Πειραιά δεν θα μπορούσε να έχει άλλη θεματική από το θαλασσινό τοπίο. Η ΡΟΗ22 αποτελείται από μια ομάδα καλλιτεχνών που πρώτο – συναντήθηκαν σε ένα εργαστήριο ζωγραφικής και έπειτα από κοινή πορεία μαθητείας, αποφάσισαν να ενώσουν τις διαφορετικές εικαστικές τους ταυτότητες δημιουργώντας ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον σύνολο. Για την έκθεση που φιλοξενείται στην Πινακοθήκη Πειραιά, η ομάδα κατέληξε στον τίτλο της μέσα από την ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη αντλώντας από τη γλώσσα του το βάθος και την ευαισθησία που χαρακτηρίζουν τη θαλασσινή θεματολογία. Ο τίτλος της έκθεσης, “Ήχος της Θάλασσας”, εκφράζει τη μουσικότητα του θαλασσινού τοπίου, τον ήχο των κυμάτων, τον άνεμο που σμιλεύει την επιφάνεια του νερού και τον παφλασμό που γίνεται συνοδεία στη ζωή των ανθρώπων που ζουν κοντά της. Τα έργα που παρουσιάζονται αποτυπώνουν αυτή την ηχητική διάσταση της θάλασσας μέσα από διαφορετικές τεχνικές και προσεγγίσεις, αναδεικνύοντας τόσο τη ρεαλιστική όσο και τη συμβολική της υπόσταση.

Η Μαρίνα Βλαχάκη, έχει μέσα της τον Πειραιά αφού ζει και εργάζεται σε αυτόν. Στο έργο της η θάλασσα απαντάται συχνά άλλοτε ήρεμη, άλλοτε ταραγμένη, πάντα όμως με μια ποιητική διάθεση που αναδεικνύει τις εναλλαγές της. Οι πινελιές της αποτυπώνουν τη ρευστότητα και τη δυναμική του νερού, μεταφέροντας στον θεατή την αίσθηση της κίνησης και του βάθους. Η δουλειά της χαρακτηρίζεται από μια βαθιά κατανόηση του θαλασσινού στοιχείου και μια συναισθηματική προσέγγιση που κάνει κάθε έργο της να μοιάζει με ζωντανή αποτύπωση της θαλασσινής ατμόσφαιρας. Η Φούλα Θαλασσινού, κινείται στα έργα της έκθεσης μεταξύ παραστατικής και αφηρημένης ζωγραφικής θέλοντας να αναδείξει το βάθος τους χρωματισμούς και τη γαλήνη των υδάτων. Με τις χρωματικές της επιλογές και τη χρήση υφών, επιδιώκει να αποδώσει την ηρεμία και την ησυχία του θαλάσσιου τοπίου, μεταφέροντας στον θεατή την αίσθηση της γαλήνης και της εσωτερικής αρμονίας που το χαρακτηρίζει. Η Κατερίνα Θεοδώρου αποτυπώνει μνήμες αλλά και διαθέσεις. Στο έργο της, το νερό αναδεικνύεται σε έναν πολυδιάστατο χαρακτήρα: άλλοτε αναταράσσεται από την μηχανή του πλοίου που το διασχίζει, άλλοτε σκάει αφρισμένο πάνω σε βράχια, ενώ σε άλλες περιπτώσεις, είναι ήρεμο και γαλήνιο κάτω από τα γλαφυρά χρώματα της δύσης ή αναδεικνύει την ησυχία και τη στασιμότητα μιας λιμνοθάλασσας. Μέσα από τις εναλλαγές αυτές, η καλλιτέχνης φέρνει στην επιφάνεια τις πολλαπλές όψεις του υδάτινου κόσμου, από τη φόρτιση και τη δύναμη μέχρι τη γαλήνη και την ηρεμία, καλώντας τον θεατή να νιώσει τη διαφορετικότητα κάθε στιγμής. Το ίδιο συμβαίνει και στο έργο της Πέγκυς Καλογεροπούλου που αποτυπώνει τη δυναμική των κυμάτων καθώς και τα απειλητικά χρώματα μιας επερχόμενης καταιγίδας. Διαφορετική εντελώς είναι τα ιδιότυπα πορτρέτα των ψαριών της, που μοιάζουν να κολυμπούν σε ένα νερό, το οποίο μόνο υποδηλώνεται, με την αποτύπωση της αίσθησης του νερού να είναι ελάχιστη αλλά άμεσα αναγνωρίσιμη. Πιστή στην παραστατική ζωγραφική, η Λένα Καφαντάρη δημιουργεί νεκρές φύσεις με κοχύλια ή με ένα ψάρι, αποτυπώνοντας με εξαιρετική λεπτομέρεια τη φύση και τις οργανικές υφές τους. Αρκετά διαφορετική στην απόδοση της ταραγμένης θάλασσας, η ζωγράφος είναι πιο εξπρεσιονιστική, αναδεικνύοντας την ένταση και τη φόρτιση του υδάτινου τοπίου.

Ο Μάνος Κορδάκης, με τέσσερα έργα που θυμίζουν αφήγηση μικρών ιστοριών, επεξεργάζεται το θαλασσινό τοπίο από διαφορετική σκοπιά. Παίζοντας με τις υφές και τις αντιθέσεις, δημιουργεί έναν μοναδικό διάλογο μεταξύ φωτός και σκιάς, αναδεικνύοντας τις λεπτές ισορροπίες που χαρακτηρίζουν την ατμόσφαιρα παραθαλάσσιων τόπων. Κινούμενη στις τονικότητες του κίτρινου, η Τατιάνα Κωνσταντινίδου βυθίζει τα έργα της σε μια φαινομενική μονοχρωμία δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα γαλήνης και ηρεμίας. Η ζωγράφος αναδεικνύει μια ψυχογραφική αποτύπωση της θάλασσας, όπου το χρώμα γίνεται μέσο έκφρασης των συναισθημάτων και των εσωτερικών εκφάνσεων του τοπίου. Η ζωγραφική του Νεκτάριου Μαμάη υπήρξε πάντοτε βαθιά εσωτερική υπόθεση. Με μια έντονη εστίαση στο ψυχικό τοπίο και τις αθέατες πτυχές του ανθρώπινου κόσμου, ο καλλιτέχνης αποτυπώνει τον συναισθηματικό αντίκτυπο της θάλασσας και του περιβάλλοντος μέσα από ένα προσωπικό πρίσμα.  Η Ελένη Μαραγκουδάκη δημιουργεί μια εγκατάσταση από μικρά λυρικά τοπία, όπου κάθε έργο συνθέτει μια μοναδική και προσωπική αφήγηση. Με χρήση διακριτών τεχνικών, αποτυπώνει το θαλασσινό τοπίο μέσα από τη ματιά της, αποδίδοντας την ποίηση της φύσης με τρυφερότητα και ευαισθησία. Η ζωγραφική της Φλώρας Μάστρακα διατηρεί μια αίσθηση αμεσότητας. Μέσα από απλοποιημένες φόρμες και ευθύβολη εικαστική γλώσσα, δημιουργεί εικόνες που μοιάζουν να ξεπηδούν από τον αυθορμητισμό και τη φαντασία ενός ανεπιτήδευτου βλέμματος. Με μια πιο φωτεινή διάθεση και έντονα περιγράμματα, η Λιάνα Μέρμηγκα δημιουργεί έργα που αποτυπώνουν τη ζωή δίπλα στη θάλασσα. Μέσα από ζωηρά χρώματα και δυνατές γραμμές, αναδεικνύει την ενέργεια και την πληρότητα του θαλασσινού τοπίου, αποδίδοντας την αίσθηση της καθημερινής ζωής σε αρμονία με τη φύση. Με ένα εμβληματικό έργο, η Μαριέττα Πεπελάση αποτυπώνει τον παφλασμό των κυμάτων, δημιουργώντας μια αίσθηση έντασης και κίνησης. Με ελεύθερες και εκφραστικές πινελιές, η καλλιτέχνιδα αποδίδει τη δυναμική της θάλασσας που περιβάλλουν τις Κυκλάδες με έναν τρόπο που προκαλεί αίσθηση αναστάτωσης και δύναμης. Ο κυματισμός απασχολεί και το έργο της Βάσως Ραγκούση, όπου μέσα από ρεαλιστικές αποτυπώσεις και ζωντανά χρώματα, αναδεικνύεται η αέναη κίνηση της θάλασσας. Η Νάνσυ Φλόκα είναι άλλη μια καλλιτέχνης που αποδίδει το θαλασσινό τοπίο με διαφορετικές τεχνικές. Παραστατική όταν θέλει να αποδώσει μια παραθαλάσσια σκηνή, με έντονα χρώματα και λεπτομερή αναπαράσταση της φύσης, και πιο εξπρεσιονιστική όταν αποδίδει το νερό καθαυτό, καταφέρνει να μεταφέρει τη ρευστότητα και τη δυναμική του θαλάσσιου στοιχείου, ενώ παράλληλα αναδεικνύει την εσωτερική ένταση που δημιουργείται από την κίνηση του νερού. Τέλος, παραστατική και με μια περιγραφική διάθεση, η Ειρήνη Φλώρου αποδίδει το θαλασσινό τοπίο δίνοντας βάση στη λεπτομέρεια και την ατμόσφαιρα. Με τη χρήση ήπιων χρωμάτων και απαλών γραμμών, δημιουργεί εικόνες που αποπνέουν μια αίσθηση ηρεμίας και γαλήνης, αποτυπώνοντας την ομορφιά της θάλασσας και του φυσικού κόσμου γύρω από αυτήν.

Μέσα από την έκθεση, η ομάδα της ΡΟΗΣ22 προσκαλεί το κοινό να πλησιάσει τον υδάτινο κόσμο με μια νέα ματιά, να ανακαλύψει τους ήχους και τις εικόνες που κρύβει και να συνδεθεί πιο βαθιά μαζί του. Τα έργα ανοίγουν έναν διάλογο ανάμεσα στον άνθρωπο και το τοπίο, δημιουργώντας μια προσωπική εμπειρία για κάθε θεατή. Είναι μια ευκαιρία να σταθεί κανείς για λίγο, να απομακρυνθεί από τη βιασύνη της καθημερινότητας και να βρει ηρεμία και σκέψη μέσα στις εικόνες. Σε έναν Πειραιά που αλλάζει, η τέχνη υπενθυμίζει ότι πάντα υπάρχει χώρος για στοχασμό και σύνδεση.

Βένια Παστάκα
Ιστορικός Τέχνης